Zodawn Footprints

Sep 10, 2019

Senpan momnou zuo melmu khalou



 ZUOPA MEL MULOU

1. Senpan momnou Zuopa mel mukha lou,
Tuunnu anglai a kilbang ka khang khie;
Zuopa anglai ah khatvei beh bual khalou,
Kumsawt lungtai theilou kana'n kamang,
Sahmel tongkup theilou ka velvel zong,
Kei di'n lunghel kan sang e.

Zuopa'n tuong nei nuosie mun muong theising,
Vangkhuo limlien sausuon daidam ta e;
Tunnnu toh tuonglam sabang kavai maw uh,
Zuopa anglai ah khatvei beh buol leng aw.

2. Zuopa ang a buolte ka en man in,
Lunggu ah luonhi luong la kabang lou;
Ka ka awgin la koima'n hole chilou,
Thuoptu neilou khan khuo liangvai na'ng e;
Kum khuo kihei zel zong ka Zuopa la,
Lai valeng vang chizong lung a gellou.

3. Sienmang iitna saang in hoina lawm e,
Guol toh tangbang kim in aw ahing siem;
Saulim nunnuom ah chiin-le-tuoi senkawi toh,
Tuunnu vang lim lien ah naubang nui in,
Zuopa tung guolzawlna tuibang luong in;
Kei tung azong hing luong e.

La phuo: T Zamlunmang Zou
Lakai bawl: JK Manlun
Lasa: Lammin Lianzo

Jul 7, 2019

Lamka nute kunga ngaidan kupna

Khamthei guithei doudalna ding in numeipawl pawima

Laphuotu khat in 'aw I pianna gam in a zil nawnlou....' achi mabang in I pianna leh i khankhietna,  i ki neisah mama uh i khopi uh Lamka khopi i et chieng in Sodom leh Gomora kigen toh akikhietna bangma um nawnlou hi. Tuibuang apat in Tedim road ing juitou a,  leivuikhu in aki dimta. Lam lian lampam i da kual lele lelah naang niangnuang a ahpul sikuan bangmai in i tate uh khamthei kham in a ning aning ah imuta uhi.

Sun khova lai,  mipi a ja a va lelete mai a zong zum jou nawnlou khop in kot zung kot biangteng ah khamthei guithei bawl in i tate uh ding dimta. Tuate imu chiengun bang lung i gel vuai?  Khopi khat hiven ahi ding mawng hi ichi uai,  ahisihleh i lungsim uh senlai naubang in akap thei sam ei?  Iki ngaitua phat uh hunta hi. 

Tuni'n nang ma sunga piang nata ittah atuachilou meithei,  khopi ahi itenna uh,  etkai a aumlou leh ei ate zong a tuachi maw koima umlou ahi chi i ngaisun kha ngei vuai? 

Thumna toh pangpawl, thugen a pang pawl,  khamthei guithei doudal pawl chi i umlou ua ahileh ki vaigei gawpta ahi. Bang tan khawngai nalai ding i di uai? 

Thupil in,  gamsung siemhoina dingin eima innsung a a'ng kipat ngai ahi achi mabang in,  i gam sung siemhoina dingin eima innsung apat ahing kipat ngai hi. Eima innsung apat ana kipan joulou tampi umta ahiman in i. pankhawm ua i siemphat khawm uh poimaw hi. 

Lamka khopi sungah veng tampi a um. Veng chin ah unit um in, cluster wise ah umkia in,  district level tan ah numei federation khat - khamthei doudal ding mawng in umthei leh i gam sung uh ki siem hoi joukha meithei din gingtat huai hi. Well plan structure umlou a,  i san chiet ua bawl hitalei,  common goal ki achieve tuanlou ding ahiman in phatuom loukha thei hi. 

Kang kupnuam pen tah ahileh i Lamka khopi sungah khamthei doudalna dingin purely non political women federation against drugs chi khat ki siemkhe thei leh chi ngaidan hing kum nuam kahi. Lamka khopi sunga tam bang a'ng pientheina ding a ka ngaisut ahileh solkal tungtawn zong hilou,  Lamka. khopi sunga hattuom umteng kikhaikhawmna Forum in women wing siemkhie henla,  tuami women wing apat in hattuom hqtr chinteng tungtawn in local chin ah unit phukhiet in um suh dimdiam henla,  common goal toh nasep kipan thei leh a lampi a'ng um thei de aw chibang ngaisut na hing piang hi. 

Organogram um didan (Purely for against drugs) 

1. Dist level Denomination Forum
2. Women Wing or Forum at Dist level under DLDF
3. Denomonation Hqtr level women forum (a umsa ngen)
4. Local level women forum

Tambang in Women Federation against Drugs chi common goal khat toh  um dimdiam leh communication channel zong hing hoi di,  well organised effort um thei di,  tualeh 100 per cent free illegal drugs district ing siemkhe thei diuai chinngaidan hing kum hing e. 

Lungdam. 

Pupu Zou
ZOLENGTHE

Jun 4, 2019

DAN-LE-THUPIA KHAU SEMSEM, ANG UMTOU NALAI DI'A KA MUONMAW UM!

Khovel thuthang tuomtuom i sim leh a gam gam ah dan leh thupia (Law and Order) chi tuomtuom, a khau sem leh mimal privacy tanpha phuolsel theilouna ding khop a kingahna hing um panpan ta hi.

America na haw nuom leh lai poimaw chi tuomtuom ban ah na social media username, kum nga peisa a mobile number, email address nazah ban ah, na khulzinna teng zong a chieng deu a na piah ngai, tuaban ah na innkuon sung apat helpawl toh ki zopmatkha chivel a um lezong USA lut thei nawnlou na ding khop a Dan leh Thupiah khausah in umta hi.

Indian Danbupi (constitution) Article 19(1)(a) in India miteng kungah Freedom of Speech and Expression tanvou penanleh India ah a tanvou zang a kinei mi tampi Indian Penal Code Section 124 tungtawn in mat leh jail tanpha lut umta hi. Indian Penal Code Section 124 in, a thu chieng semna dingin English in gen lei, "Whoever, by words, either spoken or written, or by signs, or by visible representation, or otherwise, brings or attempts to bring into hatred or contempt, or excites or attempts to excite disaffection towards the Government established by law in India shall be punished with imprisonment for life." 

May 16, 2019

Interview with Lalminlian Zou, AISSE Manipur Topper

Sangnaupangte'n i bawlkhiel jel khat khu exam kuonchia laisim kipat ahi 
~ Lalminlian Zou, Topper, AISSE Manipur

All India Senior School Certificate Examination (AISSE) 2019 laivuonna guoltungtuonna sangtah hing mu ban ah Manipur state pumpi a topper hina hing tang unaupa Lalminlian Zou kungah Zolengthe leh Zolengthe ngaina tu tengteng in ikipahpina uh etsahna in Kalaisai i sam uh ahi. Lalminlian Zou ahileh St Paul Institute, Churachandpur ah ana kai a, Arts stream ah 483 marks (96.6 percent) mu in Manipur pumpi ah topper in pang hi.

May 14, 2019 ni'n Director of Education, Manipur, Th Kirankumar, Deputy Secretary Manipur, Regina Hongray leh president of CBSE Affiliated Schools' Association, Manipur te telin CBSE Affiliated Schools' Association saina nuai ah Classic Grande mun ah kipahpina ana neijouta uhi. Tam bang a guoltungtuonna hing ngah unaupa houlimpina Zolengthe Adminte'n houlimpina saulou kibawl a, thanuam tah in sim chiet vaile.

Apr 17, 2019

CCpur: To what extend are we prepared to face Natural Disasters?

- T. Zamlunmang Zou @ Pupu Zou

Churachandpur, popularly known as the second largest town of the state currently tastes the iceberg of what a natural disaster is! The magnitude of what we presently experience is so small that, it is not fit to be called natural disaster, but manmade disaster. Those eye witnesses said, Lanva stream was over-flowed due to excessive encroachment by the nearby residents, while Tuitha River inundated several residential areas due to the release of water from Khuga Dam water reservoir. At the very outset, let us see the demographic details of our district.

Demographic Profile: Churachandpur District has an area of 4570 sq.km. Its location is 23055′ to 24030′ North and 92059′ to 93050′ East (Precise coordination 24°20′N 93°41′E). In 2011, Churachandpur had population of 274,143 of which male and female were 138,820 and 135,323 respectively. In 2001 census, Churachandpur had a population of 227,905 of which males were 117,232 and remaining 110,673 were females.  There was change of 20.29 percent in the population compared to population as per 2001. In the previous census of India 2001, Churachandpur District recorded increase of 29.36 percent to its population compared to 1991. The density of Churachandpur district for 2011 is 60 people per sq. km. In 2001, its density was at 50 people per sq. km. Out of the total Churachandpur population for 2011 census, 6.70 percent lives in urban regions of district. In total 18,357 people lives in urban areas.  A total population of 255,786 i.e 93.30 % lives in rural areas.1

Lamka town has witnessed a double folded increase in population since the last few years which led to an encroachment in water ways, residential areas in vulnerable places where it can be easily submerged with a little rain.

It is unfortunate to say that, our district preparedness in disaster management is still at ground level. Disaster preparedness plan at district level, sub-divisional level, block level and village level needs to be developed to meet the demand of natural disasters. Like the Bible says in Matthew 24:42ff, "Therefore be on the alert, for you do not know which day your Lord is coming......”, no one knows, not even the Deputy Commissioner of our district on which day a devastating disaster will strike us. Therefore, be on alert with a prepared Disaster Management Plan.

Feb 15, 2019

UZO-ZC KIKAL LEH ZOU SUNG THUTHANG TOH KISAI THULAI

I nuakal in zong Zomi Council apat United Zou Organisation ki juutkhe ding chi thulamleeng toh kisai in tuabang thu um tahtah ahileh thutanna lah ahi masangin I tuhna ding en masa vai chi ngaidan kupna ‘Editorial’ ina gial jouta uhi.

Tuni, Feb 15, 2019 ni’n gingtatpha lou leh lam-etpha lou in Zou Defence Volunteer (ZDV/UPF) lamkai lubawhte lamkaina nuai a Zou sunga hattuom lamkai, MLA/MDC te toh “UZO/ZYO/ZSP te ZC/ZYA/ZSF apat ki withdraw tungtang” chi thu a kikupkhawmna thupuosahte chi’n thusuo khat hawmzah in hing um hi. 

Tamna ZDV/UPF thusuo in a talat dan in tu-le-tu a Zou nam lamkai UZO/ZYO/ZSP te’n hausa, MLA, MDC leh ZDV/UPF te phasahna tellou a Zomi Council leh frontal organisations apat withdraw a bawlna tungtang utoh kisai chin-le-ha toh kithuo a nangdi’n kithukim ua, tualeh Zou nam sunga buoina a umlouna di’a panla dingin Rev. Dr. Ginkhanmung Zou, Rev. Khamchinkhai leh Rev. Dr. Hangminthang te bawlna sui dingin guot uhi.

Feb 5, 2019

NA KITAWM MASANG IN NA TUHNA DING EN IN

Tulai social media discussion forum tuamtuam ah tulai Lamka sung buaina, ZRO sung buaina leh Paite sung buaina in Zomi a kikhaikhawm chi-le-jaat dangte sung tanpha nasatah a sukha ahiding, a sansan ah kihouna chi tuamtuam um kawi leilui hi.

Tunai mama a topic hing piengkhe khat ahileh Zomi Council apat ki withdraw ding leh umden ding chivel hing gingkhia hi. Tulai sepna toh buaivuikhu den kahina toh ngaisah in zong kana koi vate sia, khangnou sisan sou vitvittelawi lungphut phut a khuong hi ngeng ngong va uh ka chileh tu jingkal ka gingtaatphalou, ka lawi muan mama leh piching mama khat in tuabang thu um akichi a, atahtah amah chi'n ahing dong mawh hi. Tuaphet in, eh! Ke'n kana thusim louleh nam dang tanpha jelsuo dan ata ve maw chi kahing ngaitua khe phut hi. Ka ngaisut veng veng a, tulaitah a tuabang lungguotna um ahileh bang hing pieng thei ding chite bang lungsim ah hing kilang duunduun mei hi.

Jan 24, 2019

MAUNA NGEN, MAUNA NGEN ILENNA

Zolengthe Editorial..

I tenna sietlei gamdai muol-le-tang ka en kimvel a, kipahna, muonna leh bitna ding um vawtlou. Iki heisuh leh buaina, iki heitou leh buaina, Paupu - The Hero lasah dan hileh, Mauna ngen hi kei lenna chi thei hita hi.

Churachandpur district sungah chi-le-nam a kidaidanna ban ah ham-le-pau kibang jat khat sung tanpha a kichizietna leh kimudana in vaihawm suata. Churachandpur ikan touleh Imphal khopi sungah buoina sim senglou maitua tou ding ana um jel. 

Manipur sunga solkal nasem, Manipur Government Services’ Federation te'n State Government employees, teachers, workers leh pensioners te tungtang a etkolna ahoisem demand in kiphinna um tawn tung a, state solkal in a sil ngette uh a pichin suo lou a ahileh January 29 apat nasep khawl jen a kiphinna nei dingin giihna ana bawl jouta uhi.

January 8 nia Lok Sabha in ana pass 'Citizenship (Amendment) Bill 2016' toh kisai Churachandpur leh singtang district dangah buaipi kham in koi sih nanlei Manipur phaijang district tengah Citizenship Amendment Bill 2016 toh kisai kiphinna tanlou in um zing a, a huoise sem umtou nalai ding bang hi. Students organisation 6 - AMSU, DESAM, KSA, MSF, SUK leh AIMS te'n January 31 apat February 13 sunga Rajya Sabha winter session chieng a tam bill pass ahilou na dinga kiphinna huoise tah nei dingin kithukim ta uhi. Delhi tuolpi a kiphinna nei dingin volunteer 200 tenkhiet in umta ua, amaute ahileh Tripura, Assam, Meghalay, Mizoram apat sangnaupangte toh kithuo in Delhi tuolpi ah kiphinna va nei ding uhi. A langkhat lam ah JCILPS lamkaina in Imphal khopi mun tuomtuom ah Meira Paibi te toh kithuo in Citizenship (Amendment) Bill 2016 doudalna'n toumunna tanlou in nei zing uhi. 

Jan 23, 2019

LAMKA KHOPI IN TU-LE-TU A APOIMAW

ZOLENGTHE Editorial........

*LAMKA KHOPI IN TU-LE-TU A APOIMAW*

Lamka khopi ahileh "A land of Presidents" hi ngalsam ahileh, mi thupi tamtah tenna khopi ahi china himei hi. President a tam leh organisation or association tam china hikia leuleu hi. Tam bang a Civil Society Organisation (CSO) or Community Based Organisation (CBO) tamna mun a bang achileh I lampite uh a kibichil genlou, leivui khu leh loulai leitang pawkeh bang a koi iding uai chi ngaisut kham ching mama hi.

I CSO/CBO te'n communalism mindset chilou nam bing umlou a mi nautang in i poimaw leh i phattuom pi ding uh saita salou i ding uai? I lampite uh hoilou ziah a kiphinna tanpha nei poimaw salou i ding uai? CSO/CBO tamtah umte ki khaikhawm in Lamka sung lampi akibawl na dingin kiphinna neikhawm lei koi e a ngaikhawh lou ding?

Unao Meitei society sung ah lampi hoilou ziah a kiphinna tam mama ta in ka thei hi. A kiphinna uh a thawn zong um nailou in thei ing. Adieh in Imphal East sung bang lampi hoilou ziah a kiphinna tamta mama hi. Akiphinzaw in a jing ni apat nasep kipan in a lampite uah improvement um mama hi.

Jan 8, 2019

*BANDH/TRIKE CHILOU KIPHINNA DANG...!*

Zolengthe Group in Bandh/Strike i bawl jel uh a thuneitute tunga i dei, i ngai leh i buoina uh tutna dinga vanzah phatuom leh hoipen amah chia dohna kibawlna ah 82.09 per cent in ahoipen leh a phatuom pen hilou ahi chi ngaidan nei ua, 11.72 per cent in ahileh hilou, hinanleh ahina chieng khat um veve chi ngaidan nei in, 6.17 per cent in ahileh ahi, vanzah hoipen ahi chi ngaidan nei uhi.

Za lah a 82.09 in a ngaisutna ua um dinga ngaisut ahileh bandh leh strike bawl ziah a aphatuom mu sanga minautang in hamsatna a tuote a compare chiengua phatuom sa joulou hikha ding un gingtat huai hi.