May 23, 2015

ZOGAL (1917-1919 A.D.)

Zo [Zou] galkapte leh Mângkâng gâlkâpte kidoudân tambang ahi

Mângkâng uhpite’n France tuipi gâl (Ist WW) dou dîngin nawthaw thu leh thagum zang in Zo te ahing kaisawm zieh un Zogam zalênna a amaute hing kithuneisah uh chi in Zote’n Mangkângte tung ah gâl ahing bawl uh a Mângkâng gâlkâpte tampi athat uh a abei tadongun adou sawm uh hi. Zogâl lâi a Zo te ana panna munte uh akithei deuteng: -Sugnu, Gotengkot, Hiengtam, Buhsâu, Behieng, Muollum, chite ahi. Zo te vanzah ahileh thalpi, teipi, pumpi, nâmsâu, zouthâu, suongtum, singtun, tangluong, ahi.

Akigêndân in Zo te pên lunglien mama uh ahizieh un, Mângkângte’n vânlêng apat a bomb kahing khiehlu dîng uh ahi, achi chieng un “Na vânlêng uh âhgochieng pou a ka vâtkiehsah dîng uh ahi”. chi in Zo te’n ana dawng uh hi.

May 20, 2015

Aphul letlet din mun ah I ding

Manipur sunga teng nam tuom tuom te ki chimatna pen belpi sunga tui kisuong a sou vazung, a phul khe deh deh toh kibang hi. Mi khat-le-ni hamkhel zieh leh gamtat khelna zieh a nampi/gam bup buoina tung thei ding dinmun a ding zing ihi dan uh tulai thuthangte tungtawn in kiching mama hi.

Meitei society hi in, Naga, Kuki, Zomi, Hmar leh Mizo hitaleh mimal gamtatna pen communal line a leng deh deh in ki um zing hi. I nua ni peisa a helpawl khen khat gamtatna ziehin mipi sousanga, mawhna neilou mi khat in ahinna atan ban ah, bangma thei lou gari tamtam tah ni/thum lam haltum in um man hi.

Election Manifesto

Manipur Hill District tuamtuam ah Autonomous District Council Member teelna ding election huipi’n igam a zelsuoh laitah ahi a, ‘kei zong mi muonthei khat kahi’ kichi deu teng candidate in ahing kiguol suh diudeu uhi. Hun paisa a nampi ading a nasep, sum-le-pai senna muongpawl, be-le-phung muongpawl, pilna-siemna muongpawl leh a thunei zawdeu pawlpi tuomtuom toh kihou thei zieh a kimuong pawl – kimuonna gen ding neichiet in tup-le-ngiim ahing tahlang chiet sam uhi.

Amulkim huai CCpur district hospital

Churachandpur District hospital building a sung-le-pulang bang chi bang a mulkim huai a hia, bang chi bang a cement toh kisai nasepna zaw a um ahia chipe’n tu I nua ni 2 a siltung apat thei leh muthei in um hi. May 4 ni’n Dist hospital a Maternity ward ah hospital inntung lam a plaster kekhia a, damloute lupna tung leh tuonglai ah a peng pi’n kekhia hi. Vangphat huai tah in tuahun in a plaster chipna zawn ah mihing koima um lou a, a ki sukha leh liem umlou vanglah hi. 

Churachandpur leh electric bill

Churachandpur district sung leh a dieh in Lamka khopi sung ah nidang sang in tu nai apat electrict supply adan hing um zawdeu in kilang hi. Load sheding zong hing tawm deu in, mei pei sung hing tamdeuta ahiman in hindan leh nasepdan zong a zie zie hing um panta hi.

India pumpi et in power supply lam ah khantouna nasatah um a, tua dungjui in India gam ningtawng a um ei lah zong hing jel kha panpanta hi. 1947 in India pumpi ah 1362 MW install in um a, 16.3KWH per capita tungjou hi. March 2013 tanin ahileh India pumpi ah 2,23,334 MW install in um a, per capita consumption pen 917.2 KWH tungpha ta hi. Manipur ah tuni dong in (i/c Palaltana Gas based Power Station) apat 165 MW generate in um a, per capita consumption ahileh 200 KWH tungjou bep hi. Manipur in ha khat a power leina in Rs. 25 - 28 crores zangbei a, hinanleh electrict fee apat ha teng a solkal in amu Crore 8 apat 9 kikal tungpha giap hi.